Badania radiologiczne wspierają stomatologię, pozwalając dentystom zajrzeć w głąb struktur niewidocznych podczas zwykłego badania jamy ustnej. RTG zęba jest często stosowane, u niektórych osób może jednak pojawić się obawa związana z ekspozycją na promienie rentgenowskie. Sprawdzamy, czy RTG zęba jest szkodliwe i czy istnieją przeciwwskazania do jego wykonywania.

Kiedy stosuje się RTG zęba?

RTG zęba to jedno z podstawowych badań obrazowych w stomatologii, dzięki któremu dentysta może zobaczyć nie tylko koronę zęba, ale również jego korzenie, kanały oraz tkanki otaczające. Promieniowanie rentgenowskie przechodzi przez tkanki miękkie, a w większym stopniu zatrzymuje się na kości i zębach, co pozwala uzyskać kontrastowy obraz na monitorze komputera. Stosuje się je w diagnostyce próchnicy ukrytej pod wypełnieniem lub między zębami, przy podejrzeniu stanów zapalnych w okolicy wierzchołków korzeni, a także w ocenie skuteczności leczenia kanałowego. Zdjęcie zębów wykonuje się również przed planowanymi zabiegami chirurgicznymi, np. usunięciem ósemek czy wszczepieniem implantu, aby dokładnie określić położenie struktur anatomicznych. W ortodoncji natomiast RTG pozwala ocenić ułożenie zębów w kości szczęki i żuchwy, co jest niezbędne przy planowaniu aparatów korekcyjnych. Dzięki temu stomatolog ma pełny obraz sytuacji i może dobrać właściwą metodę leczenia.

Zdjęcie zęba a dawka promieniowania, czy jest szkodliwa?

Jedna ekspozycja podczas RTG zęba wiąże się z dawką jonizacji na poziomie kilkunastu mikrosiwertów. To ilość bardzo mała w porównaniu z tym, co organizm i tak otrzymuje codziennie z otoczenia. Człowiek nieustannie styka się z promieniowaniem naturalnym – pochodzi ono z gleby, powietrza, wody, a także z pożywienia. Przykładowo banany czy orzechy zawierają pierwiastki radioaktywne, które również emitują promieniowanie, a jego suma w ciągu roku jest znacznie wyższa niż dawka ze zdjęcia stomatologicznego. Dla porównania lot samolotem na krótkiej trasie daje większą ekspozycję niż pojedyncze RTG zęba. Warto zauważyć, że nowoczesne aparaty cyfrowe emitują niższą dawkę niż starsze urządzenia. Dodatkowo, podczas badania stosuje się środki ochrony w postaci fartuchów i kołnierzy ołowianych, które minimalizują wpływ promieniowania na pozostałe części ciała. Aby zobrazować skalę i pokazać, jak niewielką dawkę emituje rentgen zęba, zestawimy ją z sytuacjami spotykanymi na co dzień.

• RTG punktowe pojedynczego zęba – ok. 5–8 µSv
• RTG panoramiczne – ok. 15–30 µSv
• lot samolotem Warszawa–Londyn – ok. 20–30 µSv
• kubek kawy – ok. 0,05–0,1 µSv
• banan – ok. 0,1 µSv
• garść orzechów brazylijskich – ok. 0,5–1 µSv
• RTG klatki piersiowej – ok. 100 µSv

Takie porównanie pokazuje, że zdjęcie zębów nie jest szkodliwe dla zdrowia, a jednocześnie daje stomatologowi informacje niezbędne do leczenia.

Czy są przeciwwskazania do RTG zębów, jakie?

Choć RTG zęba to bezpieczne badanie, istnieją sytuacje, w których należy je ograniczyć. Najbardziej oczywistym przeciwwskazaniem jest ciąża, zwłaszcza jej początkowa faza, gdy rozwijający się płód jest szczególnie podatny na promieniowanie. W takich przypadkach stomatolog odkłada zdjęcie na później lub wybiera inne metody diagnostyczne. U dzieci badanie wykonuje się tylko wtedy, gdy jest to niezbędne, np. gdy próchnica sięgnęła korzenia czy po urazach.

Kolejną grupą pacjentów wymagających ostrożności przy RTG są osoby, które w krótkim czasie miały wykonywanych wiele badań radiologicznych – każda dawka, nawet niewielka, sumuje się w organizmie. Pacjent powinien poinformować dentystę o wcześniejszych prześwietleniach, także tych wykonanych poza stomatologią. Rentgen zęba nie stanowi przeciwwskazania u osób przewlekle chorych, jednak o jego wykonaniu każdorazowo decyduje lekarz. Dodatkowa ostrożność jest wskazana u pacjentów z chorobami tarczycy czy układu krwiotwórczego oraz u osób szczególnie wrażliwych na działanie promieniowania jonizującego, np. w leczeniu onkologicznym.

Dawka promieniowania, jakiej doświadcza pacjent na fotelu stomatologicznym, jest mała i bezpieczna dla zdrowia. Nie oznacza to jednak, że nie należy zachowywać środków ostrożności wobec niektórych pacjentów, np. kobiet w ciąży, dzieci czy osób po wielu naświetlaniach. RTG zęba nie wykonuje się profilaktycznie, ale tylko wtedy, gdy jest to konieczne.